Zo, het staat weer op de agenda. Musici, muzikanten, bands, ensembles, you name it: ze worden vaak onderbetaald. Hulde aan hoboïste Dorine Schoon die de knuppel flink in het hoenderhok smeet.
Maar wat valt er te doen aan die lage betalingen? Constateren dat er iets niet klopt is belangrijk, maar de volgende stap moet zijn: iets veranderen. Actie dus!
Hieronder doe ik een voorzet. Maar die is allerminst compleet. Extra ideeën hoor ik graag!
OK, dus, volgens mij is de oplossing te vinden bij 3 groepen. Die moeten alledrie op hun eigen manier bewerkt worden.
De podia.
Ze blijven maar komen; de verhalen van podia die met overbekende smoezen weinig tot niets betalen. De lunchconcerten in het Concertgebouw bv, waar Dorine Schoon melding van maakte: musici worden daar geacht gratis op te treden, want het is zo’n mooie kans in zo’n mooie omgeving. Dat geldt dan toch ook voor de directeur? Een prachtige kans in een prachtig gebouw, waarom werkt die man niet gratis?!
Het is duidelijk: het business model (een soort overzicht van alle inkomsten, uitgaven en activiteiten van een bedrijf) van veel podia zit gewoon fout in elkaar. In het business model van podia gaat teveel geld naar mooie verbouwingen, dure directeuren, en flink wat overhead. Maar het belangrijkste bestanddeel van dit business model moet het doen met een fooi. Verzin dus maar een beter business model, beste dure directeur!
Maar hoe krijgen we de podia (maar ook festivals, events) zo ver?
- Lobby bij subsidiegevers. Die moeten slechts subsidies toekennen aan podia als podia beloven artiesten redelijk te betalen.
- Laat het podium anders betalen. Als er dan geen budget is, biedt het podium dan ook aan als oefenplek, laat het podium beter helpen met promotie.
En hoe zit het met kleine cafés waar je graag wil spelen maar die uit de extra horeca inkomsten echt geen goede gage kunnen halen? Zorg dat ook die anders betalen, of richt je daar op de bezoekers. Met hieronder genoemde media-campagne moeten die overgehaald worden meer te geven.
Het publiek.
Het is toch te gek voor woorden: het publiek bij de meeste genres zit prima in de slappe was! Ik was laatst bij een jazz concert in Rotterdam, waarvan ik wist dat de muzikanten vrijwel niets krijgen, en ik liet mijn ogen even langs het publiek gaan. Ik dacht: ongeveer 40 mensen met een goede baan.
Gratis naar muziek luisteren, dat kán eigenlijk niet. Net zoals er iets niet goed zit aan vliegen naar Sevilla voor €30. Het publiek is gewend geraakt aan gratis muziek, bijvoorbeeld door gratis downloaden, maar ook gratis festivals (die wel vrolijk gesubsidieerd werden, daarover later meer). Maar nu moet het publiek weer wennen aan betalen voor muziek. Voor je streamingdienst betaal je, voor je concert-tickets betaal je, maar ook het optreden in het café of in het park is niet meer gratis.

Hoe krijg je zo’n mentaliteitsverandering? Ik ben geen psycholoog, maar doe toch even een voorzet:
- Bonustarief. Bied niet alleen tickets aan tegen een kortingstarief, maar ook tickets met een bonustarief. Die iets meer bieden, zoals extra info of muziek achteraf. Of die beloven dat het extra geld gaat naar nieuwe plannen van de muzikanten.
- €5 pet. Gratis openluchtconcerten? Als de pet rondgaat, noem die de €5 pet. En met pin apparaat meteen afstellen dat je alleen bv €5 kan pinnen. Vondelpark Openluchtconcerten heeft al €2,50 ingesteld, dat mag wel 2 keer zoveel.
- Standaardbijdrage. Maak ook duidelijk dat €10 per uur muziek een normale bijdrage per persoon is. Meer mag ook natuurlijk, en voor de mensen met kleine beurs mag minder ook.
- En gooi er een mediacampagne tegenaan! Dat er bonustarieven komen, de pet €5 verwacht, kortom, dat je eigenlijk moet betalen als muziek als gratis wordt gepresenteerd.
De overheid.
Die is vaak de subsidiënt, van vele festivals, podia en evenementen. Zoals hierboven al gemeld: die moet die subsidies alleen verlenen als normale betaling van artiesten gegarandeerd is. Lobbyen dus bij de overheid. Het Platform voor Freelance Musici is er al mee bezig. Maar ook de Kunstenbond (aka Ntb) doet dit al lang, en vaak met succes (zie onder).
Maar de overheid moet ook de toon echt wijzigen. Dus geen Halbe Zijlstra verhalen meer dat kunst toch een geinige hobby is, maar niet echt meer dan dat. Laat Zijlstra zich schamen dat hij niets heeft bijgedragen aan dat popbandje in die datsja!! Oh nee, daar was hij niet.
Maar even serieus: de overheid moet duidelijk maken dat kunst, en muziek dus ook, voor onze samenleving erg belangrijk is. En dat het dus ook wat waard is!
Even gesproken met RakenDra Smit van Ntb/Kunstenbond. Die bond houdt zich al langer bezig met dit onderwerp, met af en toe stevige resultaten.
1. De Fair Practice Code. Of een soort regels waar werkgevers in de culturele sector zich aan moeten houden. Behalve dat ze dat dus vaak niet doen, zo merkte deze bond. Vandaar dat ze de website Unfair Practice zijn begonnen, waar je wantoestanden kan melden. Deze wantoestanden zullen worden verzameld in een zwartboek die aan de overheid en Tweede Kamerleden worden aangeboden om de slechte inkomenspositie van muzikanten en andere kunstenaars te illustreren.
2. Lobby bij subsidiegevers voor minimum betalingen aan musici. Dat lukte al bij de Sena, Norma en Buma Cultuur fondsen. Die subsidiëren nu alleen projecten waarbij muzikanten minimaal €250 pp krijgen. Maar bij andere fondsen is dat nog niet gelukt.
3. Check ook even hun tarievenlijst (weergegeven in de laatste “Muziekwereld”, even naar beneden scrollen dus). Met daarin de normaal geachte tarieven voor freelancers in de muziek. Kan je altijd onder de neus schuiven van je opdrachtgever.
Drummer Mischa Porte voegt toe dat in het onderwijs weer serieuzer aan dacht aan kunst, dus ook muziek, moet worden besteed. Typisch een taak van de overheid om dat te bewerkstelligen. Maar ook van scholen zelf. Levert dat wat op, muziek in het onderwijs? Kijk even naar muziekland Zweden als je daaraan twijfelt.
Maar goed, dit zijn een paar ideeën, lang niet genoeg. Mijn bedoeling is dat we na de ophef in de media over lage betalingen aan muzikanten, nu moeten kijken wat er moet gebeuren om het te verbeteren. Dus eigenlijk: actiepunten!
Heb je andere, betere, extra ideeën? Laat van je horen, we nemen ze graag op in deze tekst!
Meer weten? We schreven, soms met hulp van partners, al meer blogs met ideeën voor betere betaling. Check bv even die over Meer Geld voor je Muziek, of die over Meer Optredens, Meer Opbrengsten.
De blog is geschreven door Ewout van der Linden, Directeur van Music Motion.