• Blogs
  • Over Music Motion
  • Partners
  • Algemene voorwaarden en Privacy

Music Motion

Netwerkbijeenkomsten, workshops en consultancy voor de muzieksector

Marketing en geld verdienen met muziek, in pop, klassieke muziek,
jazz, world en NL-talige muziek. Daarover organiseren wij
netwerkmeetings, 
workshops, schrijven we blogs en verzorgen we consultancy. 

  • Home
  • M-Bizz
  • Music Pitch
  • Music Bizz Contact / Consultancy
  • Evenementen
  • Contact

Music Publishers: wat doen ze nou eigenlijk?!

6 december 2019 By Ewout van der Linden Reageer

Het was weer druk in de Tolhuistuin in Amsterdam tijdens de laatste Music Pitch. Vier experts uit de muziek business deelden hun ervaringen met over music-publishing. Met ook wat pittige reacties uit het publiek!

Was je er niet bij?!? Dan heb je helaas nuttige tips gemist. Maar… hieronder een kleine recap.

Verslag door Maaike Fiselier, muziekliefhebber en medewerker bij Music Motion. Presentatie: Ewout van der Linden van Music Motion.

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, mediapartner Entertainment Business en locatie Tolhuistuin Amsterdam.

Voor deze editie van Music Pitch waren er vier gastsprekers uitgenodigd. Justin Hendrik van Maktub Media; Tim Tóth van CTM Publishing; Kimberly Tanikromo van Next Era Publishing en Cora Romein van Nanada Music waren aanwezig als panel en deelden aan de hand van stellingen en vragen uit de zaal hun kennis. Dit verslag is geschreven door Maaike Fiselier.

Publishers: wat doen ze precies? 

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: wat doen publishers precies? De theorie vertelt: promotie van composities van de aangesloten componist en afhandeling van de administratie. Dus zorgen dat aanmelding bij de PRO’s goed gaat en het geld ook binnenkomt. 

Maar vanuit het panel werd het duidelijk dat dit volledig afhangt van de publisher zelf. Tim Tóth wist te vertellen dat CTM publishing soms ook zelf actief componisten benadert. Hierna wordt er vooral gekeken naar wat de componist zelf voor ogen heeft. Is het een match? Dan worden er concrete doelen en to-do lists opgesteld voor de toekomst. Het komt ook voor dat er vanuit het roster een componist gekoppeld wordt aan een project (denk bijvoorbeeld aan een samenwerking met BNN VARA). 

Afhankelijk van de uitgever wordt er ook verder gekeken dan alleen de standaard taken. Bij een klein roster is er veelal een persoonlijke en betrokken band met de auteur waarbij de publisher ook management taken op zich neemt. Dit gebeurt al helemaal wanneer de auteur ook uitvoerend artiest is, wat bijvoorbeeld het geval is bij Next Era.  

Het contract: is er veel veranderd? 

Het panel was het er unaniem over eens dat door de jaren heen het geraamte van het publishing contract redelijk stabiel is gebleven (bijvoorbeeld: kickbacks). Wel is het zo dat er zeker de mogelijkheid is tot customization zodat er een evenwichtig contract wordt opgesteld voor beide partijen. Tijdens een internationale samenwerking kan een contract bijvoorbeeld ook lichtelijk worden omgebouwd waar nodig.  

Meer weten over de legal kant? Check deze blog door bezoeker Sander Petit, De Dance Advocaat.

Hoe belangrijk zijn details? 

Dit bleek een heikel punt. Is het beter om een contract tot in de punten uit te werken of zet dit de relatie tussen auteur en uitgever juist vanaf het begin al op scherp? Vanuit juridisch oogpunt is het aan te raden om het contract zo nauwkeurig mogelijk op te stellen. Misschien niet met resultaatverplichtingen (een hit kan je niet beloven), maar dan wel met verplichtingen bepaalde activiteiten te ontplooien (bv meedoen met wat writing camps). 

Dit dekt beide partijen in en mocht er down the road iets anders gaan dan in eerste instantie de verwachting was, is er altijd nog de mogelijkheid om toch het contract even tevoorschijn te halen. Een strak geformuleerd contract hoeft in dat geval zeker niet af te doen van een persoonlijke samenwerking.  

Publishers vs. Labels 

De volgende stelling kwam voorbij: “Is het beter om als auteur eerder in zee te gaan met een publisher of juist een label?” Conclusie: Het grote voordeel van tekenen bij een publisher t.o.v. een label, is het wijde roster waarmee publishers kunnen werken. Labels zijn veelal gebonden aan een specifiek genre dat ze vertegenwoordigen, wat nadelig kan zijn voor de componist. Componisten zijn vaak niet gebonden aan een profiel. Minder duidelijke branding geeft in dat geval uiteindelijk meer vrijheid. 

Een publisher met een groot netwerk kan dusdanig effectief bijdragen aan het bereiken van succes voor de auteur. Als je nu voor een publisher of label gaat, uiteindelijk is het belangrijk dat het op professioneel én persoonlijk vlak een goede match is.  

Nieuwe media en de toekomst 

Uiteraard werd er ook kort gesproken over nieuwe media en wat deze betekenen voor publishers en muziek composities in de toekomst. Hier was het eindoordeel toch wel ‘exploitatie, exploitatie, exploitatie…’. Er liggen mogelijkheden in de nieuwe exploitatievormen die nieuwe media met zich meebrengen, zoals bijvoorbeeld de korte video’s op de app TikTok welke inmiddels meer dan 1 miljard keer is gedownload. De muziekvideo’s zijn zo kort (max. 60 sec) dat ingekorte muziek en toplines zich hiervoor goed lenen. Wanneer je je muziek hiervoor wilt inzetten verandert er idealiter dusdanig iets in de compositie. Wil je nieuwe media in je voordeel laten werken? Stem de muziek hier op af! 

Samenwerkingen met DJ’s kunnen ook een vorm van exploitatie zijn. Vaak ligt de productie klaar en zijn hier vooral nog toplines voor nodig: een makkelijk verdienmodel? Wellicht, maar tip van het panel: stel jezelf de vraag of je als auteur om je eigen muziek- of als feature in een productie bekend wilt staan. 

Syncen en commercials: wat levert het op en zijn er risico’s? 

Uiteraard afhankelijk van de track, maar de sync-business en commercials betalen verreweg het beste. Dit circuit is absoluut een belangrijke markt. Soms leent het roster van een publisher zich goed voor sync opdrachten en kan er aardig aan verdiend worden. Het gebruik van muziek voor commercials kent ook enige risico’s. Cora Romein van Nanada Music: “Het is altijd oppassen dat de muziek geen zogezegd huisnummer wordt. Verder is een exclusiviteitscontract ook niet per se voordelig, dus syncen werkt eigenlijk twee kanten op”.  

Pitches 

De eerste pitch werd verzorgd door Remko Verweij van ‘Kollektief’: een formatie van zangers en producers die inmiddels een jaar samen werken. Twee tracks kwamen voorbij: ‘A Simple Truth’ en ‘Can’t Take it’. Jeremy Oliver stond in de tweede helft op het podium. Voormalig deelnemer aan The Voice South Africa trad op met een soulfull gitaarnummer. Na de laatste pitch en vragen aan het panel werd de bar wederom geopend en was er volop tijd om te netwerken! 

In 2020 gaan we door met Music Pitch. Data en de eerste thema’s zijn ergens later in december bekend.

In categorie: Geld verdienen Tags: ctm publishing, gigstarter, maktub, Music Pitch, music publishing, music syncing, nanadamusic, next era publishing, sync, tolhuistuin

Hoe werkt YouTube voor muziek?

22 juni 2019 By Ewout van der Linden Reageer

Hoe zet je YouTube in als promotiekanaal en hoe zorg je er voor dat je video’s aanslaan? En hoe zit het nou precies met de auteursrechten en de richtlijnen van artikel 13? Music Pitch van maandag 17 juni stond volop in het teken van YouTube. Vier experts uit de muziekindustrie bespraken de ins- en outs van marketing, promotie en de verschillende manieren van het ‘monetizen’ van muziek via YouTube. 

Verslag door Maaike Fiselier, muziekliefhebber en master-studente Culturele Economie aan Erasmus Universiteit en medewerker bij Music Motion. Presentatie: Ewout van der Linden van Music Motion.

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, Eventbrite, mediapartner Entertainment Business en locatie Tolhuistuin Amsterdam.

Marketing- en promotiestrategieën
Hoe zorg je als artiest dat jouw video op YouTube zo veel mogelijk views genereert? Er werden verschillende marketing- en promotiestrategieën besproken. Mano Meijer van Dedicated Management deelde enkele tips met de zaal: “het is een optie om je als artiest te koppelen aan grote namen of een samenwerking aan te gaan”. Denk bijvoorbeeld aan een samenwerking met:

  • Influencers;
  • BN’ers in de videoclip;
  • Aansluiten bij YouTube kanaal van een succesvol label

Een concreet voorbeeld van een succesvolle samenwerking met BN’ers is de in maart uitgebrachte videoclip Barry Hayze van Donnie onder het label van Topnotch.

En over labels gesproken: voor opkomende artiesten kan het van toegevoegde waarde zijn om zich hierbij aan te sluiten. Vooral wat betreft marketing en promotie kan een samenwerking met een label veel werk uit handen nemen; het grote voordeel zit hem vooral in de professionalisering, het genereren van een groter bereik en – niet geheel onbelangrijk – een gepaste doelgroep.

Daniel Vinig van Spinnin’ Records: “Het opbouwen van een community duurt langer zonder label. Labels houden zich intensief bezig met je marketing en creëren gimmicks”.

Hoewel aansluiting bij een label handig is en de artiest veel kopzorgen kan schelen, is dit wat Noah Smits van Pauw Agency betreft tegenwoordig niet noodzakelijk meer: “Een platform zoals YouTube creëert een model waarbij de artiest en consument in direct contact met elkaar staan”. 

Vraag uit de zaal: Maar hoe vergroot je als opkomend artiest jouw following en bereik op YouTube zonder label en met een klein budget? 

Een standaard recept is er in principe niet, maar er zijn wel een aantal zaken die hier bij helpen. De gouden regel is toch wel: zorg ervoor dat je jouw following daadwerkelijk leert kennen! Het is essentieel om jouw doelgroep te herkennen om zo te begrijpen wie het zijn en wat ze doen. Wees origineel en probeer uit wat wel en niet werkt voor jouw doelgroep.

Een goed voorbeeld zijn de covers van bekende artiesten op het YouTube kanaal van Music by Blanks: deze zijn allemaal succesvol in een 80s jasje gestoken voor de liefhebbers maar hebben toch een moderne feel to it.    

YouTube als sociaal kanaal
Niet iedereen zit op social media, maar ongeveer iedereen maakt gebruik van YouTube. Het online platform met user-generated content staat vol met how-to video’s, vlogs en tutorials. De eindeloze categorieën maken dat meer mensen actief zijn op het platform wat gelijk staat aan – je raadt het al – een kans op een behoorlijk groot bereik.  Onthoud dat YouTube een zoekplatform is: om jouw video’s een zo groot mogelijke kans te geven op succes is het slim om ervoor te zorgen dat je als artiest makkelijk vindbaar bent.

Denk aan het gebruiken van duidelijke zoektermen en onthoud dat YouTube naast een zoekplatform ook een sociaal kanaal is: laat comments achter onder andere video’s en onderschat het belang van interactie niet.

De gasten: Noah, Mano, Daniel en Harm

Branding en profilering

Het grote aanbod op YouTube zorgt er voor dat het belangrijk is om jouw content te onderscheiden van de rest. Een duidelijk imago of merk rondom je muziek zorgt ervoor dat je mensen je sneller onthouden, en laat YouTube nou net een visueel kanaal zijn – handig! Hier ligt ook gelijk een uitdaging in voor artiesten: hoe zorg je dat jouw video’s uniek zijn?

Dat kan lastig zijn wanneer het over DJ’s gaat, maar een goed voorbeeld van sterke branding is bijvoorbeeld terug te zien in Alok en Quintino’s videoclip van Party Never Ends uitgebracht onder Spinnin’ Records en Looper’s videoclip Feel It onder STMPD RCRDS: consistente, duidelijke huisstijlen en originele content die er uitspringen tussen het eindeloze aanbod.

De kwaliteit van de video hoeft niet van het hoogste niveau te zijn – dat een artiest iets oprecht uitstraalt en dat het past bij het imago is veelal belangrijker dan dat een video gelikt overkomt.

Wat betreft branding staat het voorop dat om op een duurzame wijze (meer) following te creëren een artiest vooral dicht bij zich zelf en zijn visie moet blijven.

Pitcher Contrasss

Influencer worden?

Succesvolle YouTubers, met dus een groot bereik, doen andere dingen dan artiesten traditioneel doen. Een bezoeker opperde dat artiesten zich meer moeten losmaken van hun muziek en zich op YouTube meer als echt YouTuber moeten gedragen. Dus bv zelf influencer worden. De aanwezige experts waren daar niet unaniem enthousiast over. Soms past dat een artiest niet, en dan prikt de kijker daar direct doorheen.

YouTube als inkomstenbron

Hoewel streams op YouTube vandaag de dag minder opleveren dan een aantal jaar geleden vanwege de komst van streaming services zoals Spotify, zijn er toch een aantal manieren om zoveel mogelijk geld uit het platform te rammelen. Deze werden tijdens deze editie van Music-Pitch natuurlijk allemaal besproken! 

Ten eerste komt geld binnen via het CMS op YouTube. Dit is het Content Management System voor beheerders van online content op het platform. De beheerder kan de artiest zelf zijn maar ook het label waar je als artiest onder contract staat. Wanneer het mogelijk is om jouw content te monetizen en dus beschikbaar te stellen voor advertenties zie je dit ook via het CMS. Let op: Zorg ervoor dat het volledig jouw eigen content is! Is dit niet het geval dan kunnen de rechtmatige eigenaars de content offline halen of het gebeurt dat jouw content weer in hun CMS wordt opgenomen – en dat is natuurlijk niet de bedoeling. 


Aanwezig tijdens Music-Pitch was partner manager Deborah Martlew van Divimove, een mediabedrijf dat zich o.a. bezighoudt met het beschermen en monetizen van online content op digitale platforms – dus het maximaliseren van inkomsten per stream. Een andere inkomstenbron op YouTube is sponsoring of product placement. Wees hier wel enigszins discreet mee en zet de samenwerking liever in de beschrijving dan in-your-face in de video zelf – dit doet anders toch in zekere mate af van de waarde. 

Aggregators

Een andere optie is om in zee te gaan met een zogenaamde aggregator: een tussenpartij die jouw muziek weer deelt. Denk hierbij aan Vevo, welke een hele eigen community heeft waarin jouw content onder de leden wordt gepromoot. Een samenwerking met een tussenpartij zoals Vevo is minder geslaagd wanneer je nog geen grote following hebt: Vevo heeft weliswaar een contract met YouTube, maar blijft toch een outsider. Hierdoor bestaat de kans dat jouw content als deze gelinkt is aan een Vevo kanaal minder snel wordt weergegeven in bijvoorbeeld het overzicht met aanbevolen video’s of pop-ups.      

Borrel na Music Pitch

YouTube en Rechten

Ook aanwezig afgelopen maandag was Harm Groustra van Buma Stemra. Want hoe zit het nu precies met de uitbetaling aan rechthebbenden en die strenge richtlijnen van artikel 13?

Wat betreft uitbetaling heeft Buma Stemra een licentie overeenkomst met YouTube. Dit wil zeggen dat de geldstroom van YouTube naar Buma Stemra gaat en van daar uit weer wordt door betaald aan de rechthebbenden. Zorg er als artiest wel voor dat je natuurlijk ingeschreven staat bij Buma en dat je jouw nummer voor het uploaden aanmeldt met de juiste metadata.

Oké, duidelijk. Maar hoe zit het met het uploaden zelf? Artikel 13 zorgt voor meer verplichten wat betreft het uploaden van content op platforms zoals YouTube. Veel mensen zijn hier bezorgd over. Zijn die zorgen terecht? Wat Groustra betreft niet helemaal: “YouTube heeft er baat bij om alles goed te regelen, en muziek is een groot deel van de verdiensten van het platform. In principe nemen de nieuwe richtlijnen de zorgen van de consument weg en komen er duidelijke, nette afspraken voor in de plaats”. Voor nu dus nog geen reden tot paniek.

Pitcher Trico

Pitches
Natuurlijk vonden er gespreid over de avond ook weer pitches plaats. Deze keer lieten dancehal recording artist Contrass (check: Contrass ‘Sshhh’ op YouTube) en het Trico-trio (zie www.tricomusic.com ) van zich horen.

Na de zomerstop ook pitchen op een nieuwe editie van Music Pitch? Vertel in max. 4 minuten wie je bent, wat je doet en laat (unplugged) wat horen! Er is plaats voor 3 pitches per editie. Enthousiast? Meld je dan nu alvast aan via info@musicmotion.nl 

In categorie: Muziekmarketing Tags: article13, artikel13, artist branding, Auteursrecht, entertainmentbusiness, gigstarter, money for music, moneyformusic, music business, musicpitch, muziekmarketing, muziekpromotie, spinnin, spinninrecords, youtube

Muziekpromotie 2019: influencers, collabs, Insta, playlists

23 april 2019 By Ewout van der Linden Reageer

Slimme promotie via Instagram? En zijn marketingstrategieën uit andere kanten van de entertainment business ook in de muziek inzetbaar? Music Pitch van maandag 15 april stond in het teken van promotie. Vijf experts – ditmaal uit verschillende hoeken van de entertainment sector – bespraken de nieuwe trends in promotie.

Verslag door Maaike Fiselier, muziekliefhebber en master-studente Culturele Economie aan Erasmus Universiteit en medewerker bij Music Motion. Presentatie: Ewout van der Linden van Music Motion.

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, Eventbrite, mediapartner Entertainment Business en locatie Tolhuistuin Amsterdam.

Influencers zoeken, vinden en inzetten


Authenticiteit en integriteit bleken belangrijke sleutelwoorden te zijn wanneer sociale media worden ingezet ter promotie. Een samenwerking met “influencers” kan lonend zijn, maar het is dan wel van belang dat er een oprechte connectie gemaakt wordt tussen de persoon en het event of merk. 

Suzanne van Kooij van ArtPublicity gaf aan dat er bij samenwerkingen met influencers niet per definitie een vergoeding bij komt kijken. Suzanne: “Ons doel is free publicity. We willen authentieke verhalen, niet dat we iemand zogenaamd moeten (om)kopen. We zoeken naar vertegenwoordigers die oprecht geïnteresseerd zijn in een specifiek cultureel event”.

Maar hoe vind je deze zogeheten influencers precies, en hoe weet je of ze geschikt zijn om in te zetten? Suzanne: “Zorg dat je actief bent op sociale media zoals Instagram. Een relatief groot onderdeel van het werk is opzoeken wie er relevant is in de scene.

Wanneer ze bereid zijn tot een samenwerking kunnen influencers fungeren als cultuurambassadeurs door het event of merk uit te zetten naar hun achterban. Wees wel bereid om je verwachtingspatroon eventueel bij te stellen. Voor ieder sub-genre is er weer een eigen doelgroep. Beginnende, kleine kunstenaars vallen niet meteen onder de aandacht van de gevestigde kunstpers. Zorg eerst voor kwaliteit en deel je werk op social media. Een platform als Instagram is erg geschikt om onder de aandacht komen van een groot publiek.

Inlfuencers en dance

Ook aanwezig bij Music Pitch: A&R manager van dance label Armada Music, Jeroen te Rehorst. Bij Armada worden influencers ook sporadisch ingezet ter promotie. Deze samenwerkingen zijn wel vaak in een ander format en gericht op langdurige klussen met meer content in plaats van losse foto’s. 

Evenementen die beeldmateriaal opleveren voor meerdere dagen zorgen ook voor meer interactie. Een voorbeeld: tijdens de Miami Music Week in 2018 heeft Armada samengewerkt met een influencer, die ter promotie van het event gedurende de week verslag uitbracht en interviews afnam voor op Armada’s social media kanalen. 

hdr

Is de invloed van de influencers sterk merkbaar gedurende een samenwerking? Jeroen: “In feite zijn zulke samenwerkingen gericht op promotie voor het merk, en minder voor de muziek. Er wordt niet direct meer muziek door verkocht”.

Geïnteresseerd in een samenwerking voor muziekpromotie? In de muzieksector hangt hier in bepaalde gevallen wel een prijskaartje aan: influencers die passen bij muziekpromotie zijn vaak aangesloten bij speciale agentschappen die zich buigen over dergelijke samenwerkingen.

Media voor musicals

Naast online media zijn traditionele media kanalen ook nog zeker belangrijk, vooral als het aan musical PR expert Aimée Mars ligt. Aimée: “De geschreven pers is voor ons nog steeds belangrijk. Magazines zoals de Libelle, Elegance of Nouveau – en daarnaast websites en journalisten die schrijven over kunst en cultuur zijn voor ons belangrijke promotiekanalen. Traditionele media dus. En ja: ook de human interest media, zoals 6Inside, Privé, Weekend.”

Maar bestaat er ook zoiets als negatieve pers? Aimée: “Absoluut. Wanneer je niet meewerkt met bladen kan dat uiteindelijk toch tegen je werken. Daarom is het belangrijk om op voorhand zelf te bedenken “wat is een goed verhaal en wat kan ik verkopen aan journalisten?”.

Geen rozengeur

“Ik adviseer producenten om altijd eerlijk te zijn hiermee. Mensen willen uiteindelijk liever authentieke en persoonlijke verhalen lezen – puur vanwege het feit dat zij zich hier makkelijker mee kunnen identificeren. Het is niet altijd rozengeur en maneschijn achter de schermen, soms is het ook gewoon zwaar om in een voorstelling te spelen.

Dus: geef aandacht aan wat er soms niet zo lekker loopt in het leven. Dit soort verhalen geven een persoonlijke tint aan de voorstelling en leiden sneller tot kaartverkoop”.

Instagrammability

Expert in het marketen van culturele events is Anouk ter Haar – product marketing manager bij Eventbrite. Zij deed een boekje open over hoe je de juiste doelgroep kan bereiken voor een event door middel van online promotie. Instagram blijkt hier behoorlijk effectief voor te zijn.

Anouk: “Jongere doelgroepen zijn erg actief op Instagram. Mensen zijn visueel ingesteld, het is interessant om dat mee te nemen in je promotie. Zorg dat je op je event instagram-waardige plekken hebt, unieke plekken en/of decoraties die er zo uitspringen dat het publiek dit wil vastleggen, om vervolgens deze foto’s en video’s te delen binnen hun (online) netwerken”.

Maar Instagram is ook op andere manieren slim in te zetten als promotiekanaal. In persoonlijke stories kan er gebruik worden gemaakt van hashtags die terug leiden naar het oorspronkelijke profiel van een event of artiest. Op deze profielen kan er dan tevens een verkoopknop geplaatst worden: een slimme manier voor directe sales. Anouk: “mensen maken steeds meer gebruik van schermen, maar gebruiken steeds minder apps. Zorg dus dat je niet alleen mensen naar jouw website of shop probeert te trekken, maar dat je direct kan verkopen via de app die jouw publiek gebruikt.” 

Communities

Het belang van het identificeren van doelgroepen en inzetten van communities kwam duidelijk naar voren tijdens deze Music Pitch editie. Bij de geoliede PR-machine van Armada blijkt dit ook hoog op het lijstje te staan: Jeroen: “bij het bedenken van een promotie strategie voor artiesten identificeren we altijd eerst de doelgroep. Hoe leest, schrijft of danst deze doelgroep? Dit proberen we met een team in kaart te brengen. Vanuit de doelgroep analyse bepalen we een koers.

Collabs

Bij het tekenen van een nieuwe artiest komt het ook voor dat we bij wijze van PR een samenwerking met een grotere artiest uit ons roster voorstellen – een kruisbestuiving van verschillende genres als het ware. Hiermee zijn we in staat om te profiteren van de achterban van twee verschillende netwerken, kijk bijvoorbeeld naar de samenwerking tussen Zonderling en Lost Frequencies. De benadering per community is vanwege de muzikale geschiedenis veelal anders, maar bij Armada hebben we allemaal specialisten in dienst die sterk zijn in hun eigen benaderingen”.

Club Armada

Tijdens de netwerkbijeenkomst werden er nog meer handige marketingstrategieën gedeeld met het publiek. De zaal was afgelopen maandagavond weer vol en er werden volop vragen gesteld: Hoe is de promotie ontwikkeld ten opzichte van voorgaande jaren? Waar wordt een groot deel van het advertentiebudget aan besteed? Armada investeert momenteel vooral geld in muziekstudio’s en eigen events. Bijvoorbeeld hun net geopende, eigen Club Armada. Hier worden sub-genres slim vertegenwoordigd met eigen communities, waarbij DJ’s als promotietool tracks van opkomende artiesten draaien – die uiteraard vertegenwoordigd zijn bij Armada zelf. En natuurlijk: de events van Armada Music wordt stevig aangestuurd op sharen via social media.

Ook buiten Club Armada om is het promoten van muziek via DJ sets een slimme zet voor opkomende artiesten. Jeroen: “Vaak gaan A&R scouts nog online op zoek, wat is er te vinden op Soundcloud, Spotify in bijvoorbeeld setlists van DJ’s? Hoeveel streams heeft een artiest en zijn ze independent? Als dit het geval is zit de kans er zeker in dat we ze benaderen”. 



Plugging for playlists 

Mart van den Bighelaar haakte in op het onderwerp van playlists op streaming services. Als independent playlist promotor bij Blaizer wist hij maar al te goed hoe belangrijk het is voor opkomende artiesten om een plek te bemachtigen in een playlist en deed een boekje open over manieren met het publiek waarop dit sneller lukt. 

Mart: “Er zijn bepaalde playlists die Spotify zelf cureert – de editorial lijsten. Omdat je editorials niet in de hand hebt is het voor nieuwe artiesten beter om zich te richten op kleine, algoritmische afspeellijsten. De algoritmische afspeellijsten zijn gebaseerd op de data die je artiest genereert op de streamingdienst. Op zulk soort automatische playlists heb je nog enigszins invloed. Hiernaast bestaan er ook veel fake playlists, deze hebben vaak vreemde gebruikersnamen en opvallend veel likes”. 

Uit de zaal werden enkele kritische vragen gesteld over hoe een playlist promotor precies dan precies te werk gaat, en in hoeverre de artiest inzage heeft op het verrichte werk van een promotor. Mart: “Wanneer een artiest bij mij komt bekijken we eerst welk genre het beste aansluit bij de muziek. Hierna bekijk ik soortgelijke playlists en leg ik contact met de eigenaar ervan. Soms via social media, maar ook nog regelmatig per mail. Dit verschilt per lijst. Wanneer er een plaatsing is horen artiesten het gelijk. Voor Spotify is dit bijvoorbeeld ook terug te zien op Spotify for Artists. De uiteindelijke contactenlijst blijft wel privé voor mijzelf”. 

Garanties zijn er echter niet. Mart: “Garanties voor een plek in een afspeellijst kan ik niet beloven, puur om de reden dat een curator uiteindelijk zelf de keuze maakt. Wat ik wel kan garanderen is mijn eigen tijd en energie die ik in de promotie steek, werken met een playlist promotor heeft absoluut meerwaarde voor een artiest”. 



Tom, Marvin en de Clittenband

Over de gehele avond waren er traditiegetrouw ook weer drie korte muzikale pitches. Deze werden afgetrapt door singer-songwriter Tom Vrolijk, ditmaal zonder zijn bandleden van band Lucky Spares – maar zeker niet minder vermakelijk. Tom liet weten variatie belangrijk te vinden in zijn optredens en speelde twee nummers voor het publiek: de ballad ‘Happy Words’ en een groovy rock n’roll nummer met duidelijke invloeden van de 60s en 70s. Halverwege de avond maakte de Clittenband hun opwachting: een vrouwelijke trioband met Nederlandstalige, speelse teksten welke in een speels en lichtelijk erotisch jasje waren gestoken. De avond werd afgesloten met de Marvin Dee Band. De Rotterdamse band trad op met een akoestische versie van hun net uitgebrachte nummer ‘Solid’. Door de akoestische setting vielen de harmonieën en vocals extra op en kreeg het optreden een intieme randje – een goede afsluiter van wederom een bomvolle editie van Music Pitch.  

Volgende editie van Music Pitch ook zelf pitchen? Vertel in max. 4 minuten wie je bent, wat je doet en laat (unplugged) wat horen! Er is plaats voor 3 pitches per editie. Enthousiast? Meld je dan nu alvast aan via info@musicmotion.nl

De volgende Music Pitch is op 10 juni 2019. Onderwerp is: YOUTUBE!!!. Check hier de eerste info.

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, Eventbrite, Entertainment Business en Tolhuistuin.

In categorie: Muziekmarketing Tags: 6inside, armadamusic, artpublicity, blaizer, entertainment, entertainmentbusiness, entertainmentpromotie, eventbrite, gigstarter, influencers, instagram, Music Pitch, musicalpromotie, muziekpromotie, playlists, shareability, tolhuistuin

Muziek en Games 2019: componeren, muziek plaatsen en joint promotion

28 februari 2019 By Ewout van der Linden 1 Reactie

De gaming-business werkt steeds inniger samen met de muziekbusiness. Je muziek in games krijgen, of muziek voor games componeren, er is steeds meer mogelijk. Maar anno 2019 kunnen games en artiesten ook goed van elkaar profiteren met joint promotion.

Music Pitch ging maandag 25 feb over Games en Muziek, en de Tolhuistuin in Amsterdam liep weer flink vol. Ook deze editie weer met 5 experts uit het veld die hun kennis deelden over de nieuwste ontwikkelingen. 

Verslag door Maaike Fiselier, muziekliefhebber en master-studente Culturele Economie aan Erasmus Universiteit en betrokken bij projecten van Music Motion. Presentatie: Ewout van der Linden van Music Motion en Jeroen van Trierum van mediapartner Entertainment Business. 

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, Eventbrite, mediapartner Entertainment Business en locatie Tolhuistuin.

Games in de toekomst



Een onderwerp dat gelijk besproken werd was AI: Artificial Intelligence. Vormt dit een bedreiging voor het werk van componisten? Niet als het aan HKU-onderzoeker Sander Huiberts ligt: “Momenteel vormt AI niet een bedreiging, maar functioneert het eventueel als een aanvullende tool bij het maken van muzikale overgangen en goed aansluitende muziek. Functionele muziek kan dan bijvoorbeeld worden gevormd door de AI, en de meer complexe ‘briljante’ stukken gecomponeerd door mensen”. 



In principe dus een positieve zaak voor muziekmakers in de gaming industrie. Maar wat houden deze technische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden bijvoorbeeld in voor toekomstige componisten?

Sander: “In de toekomst is het zaak om vooral creatief te gaan samenwerken met Artificial Intelligence. De komende jaren moeten we vooral denken aan creativiteit en het aansturen van gameplay. Het is noodzakelijk om te begrijpen hoe de game in elkaar steekt en hoe je in kunt blijven spelen op verwachtingen en de algehele game ervaring van spelers”. 



Naast AI kwam ook Virtual Reality (VR) voorbij. De gevolgen voor muziekmakers zit hem hierbij vooral in je audio engine en eventueel het creëren van content. Sander: “Uiteindelijk gaat het er meer om wat je ermee doet en hoe je het voor je laat werken, dan of het nou iets nieuws is of niet”.

 

Opvallen en publiciteit

Goed nieuws dus, maar hoe zorg je in de eerste instantie dat je opvalt met je muziek? Hoe trek je de aandacht van game developers?

 Het is geen geheim dat de soundtracks in FIFA van het EA Sports label wereldwijd beluisterd worden en positief bijdragen aan het succes van de videogame. Logisch dus dat het voor veel muziekmakers een ultieme droom is om hun muziek terug te zien in een games van een internationale studio zoals Electronic Arts of een andere grote nationale Nederlandse game studio zoals Guerilla Games. 

Hoewel het natuurlijk aan te moedigen is om hoog te mikken en ambitieus te zijn, is het belangrijk om het belang van lokale studio’s niet over het hoofd te zien. Mike Hendrixen, eigenaar van marketing & PR bureau Vertigo 6 gaf enkele tips voor startende artiesten: “Sla lokale studio’s en developers niet over! Focus je ook vooral op lokale studio’s en het gericht pitchen van tracks die aansluiten bij een specifiek genre”.

Een andere tip was om vooral creatief te blijven met zowel het verspreiden als insturen van je muziek. Experimenteer bijvoorbeeld eens met gametracks in je set-list. Door nieuwe streaming platformen zoals Spotify wordt muziek sneller opgepikt en herkend. Binnenin de sector zijn er natuurlijk ook andere mogelijkheden voor muziek. Je muziek in een triple A game krijgen is lastig, maar dit is bijvoorbeeld een stuk eenvoudiger voor een trailer of aftermovie. Hierbij krijg je dan vaak te maken met, jawel, lokale PR bureaus. 



Vanuit het publiek werd een vraag gesteld over opdrachtgevers. Zijn die er wel, en hoe actief zijn ze op zoek? Journalist, muzikant en tevens game developer Matthijs Dierckx wist raad: “In principe zijn veel game developers niet per se met muziek bezig. Als je wilt beginnen, zorg dan dat mensen je kennen. Loop bijeenkomsten af, ook in het noorden van het land, niet alleen de randstad. Laat je zien!”.

Games en Muziek: joint promotions

Het vergroten van je zichtbaarheid kan ook door middel van een samenwerking met artiesten of joint promotions. Het werkveld van Mike Hendrixen van Vertigo 6. Een goed voorbeeld hiervan is de samenwerking van TopNotch op het lanceringsevent van FIFA met bijvoorbeeld een Ronnie Flexx.

Een samenwerking met een artiest kan sowieso erg lonend zijn. Games hebben vaak van zichzelf geen duidelijk gezicht en een goede samenwerking met een artiest kan dit veranderen. Denk bijvoorbeeld aan de sterke stijl van 3robi’s track ‘Risico’s’ die nu gelinkt wordt aan de game Just Cause 4. Of aan Ronnie Flex en FIFA…

Wat moet je kunnen als gamecomponist?

De aanwezige componisten zijn het er unaniem over eens: laat je ego je niet in de weg zitten en pas je aan naar wat de game nodig heeft. Game componist Bart Delissen deed hier nuttige uitspraken over: “Probeer om niet vanuit je eigen muziek denken en je behoefte om je muziek erin te verwerken, maar denk aan het concept van de game. Hoe wordt het spel gespeeld en wat is de essentie? Hoe vergroot je de ervaring van het gamen met de verbinding met je muziek?”

Mede componist Jonathan van den Wijngaarden sloot zich hierbij aan: “Werk altijd met de mindset dat je werk ondergeschikt is aan het eindproduct. Verder is diversiteit belangrijk. Probeer te werken met meerdere stijlen, en begrijp dat je soms dingen moet doen die je minder liggen”.

En wat doe je nou als je toch slechte feedback of reviews krijgt op je gemaakte werk?
 Matthijs: “Leuk is het niet, naarmate je meer ervaring krijgt neemt de impact wel af. Als je net komt kijken kan het ronduit pijnlijk zijn”. Er worden hier en daar wat grappen gemaakt “De gouden regel van game development is gewoon nooit recensies lezen, dat doet alleen maar je ego pijn”. 

Naast praktische skills zijn ook bepaalde karaktertrekken belangrijk. Gedisciplineerd en consistent werken en het bezitten van een dikke huid kunnen zomaar eens zorgen dat je je op de lange termijn staande houdt in de business.

 

Op de maandagavond waren er opvallend veel mannen aanwezig in zowel het publiek als op het podium. Is het muziek maken voor games en de game industrie stiekem puur een mannenwereld? Niet per se. HKU onderzoeker Sander: “In principe niet, maar we moeten wel moeite doen voor diversiteit. Het gaat ook om het beeld dat je overdraagt naar buiten. Het is ook zeker aan ons om daarop te letten”.

Deals en overeenkomsten

Een onvermijdelijk onderwerp als we praten over muziek: hoe zit het nou precies met deals en contracten?

Bij een overeenkomst met een beginnende developer is een royalty van 8 tot 12 procent van de totale opbrengsten niet ongewoon. Het uiteindelijke percentage hangt natuurlijk wel af van bepaalde factoren. Voor componisten is in principe een fixed fee toch het veiligst. After-sales payment kan soms toch nog verkeerd uitpakken. Jonathan: “Soms halen projecten de eindstreep niet, worden deze gecanceld of valt het team uit elkaar. De focus is voor mij persoonlijk om daar niet op in te zetten, het risico is dan te groot”. Unanieme tip: bestudeer de non-disclosure en legal agreements zo zorgvuldig mogelijk.

Werkt het als muziekmaker in je voordeel om je aan te sluiten bij een rechtenorganisatie, zoals bijvoorbeeld Buma Stemra? Vanuit de experts werd kenbaar gemaakt dat er bepaalde publishers zijn die willen dat je geen lid bent van een rechtenorganisatie. Dit brengt eventuele complexiteit en kosten met zich mee met de release. Juridisch gezien en budget technisch gezien is dat dan niet altijd rendabel voor publishers. 


Leven als gamecomponist?

Eindoordeel van de experts: ja het is hard werken, en je moet ook internationaal kijken, maar leven van de gamemuziek is zeker wel mogelijk. Let uiteraard wel op je kosten en houd je verwachtingen per game niet al te hoog. Om samen met de ontwikkelaar een project aan te gaan kan wel lonen. Vooral als je beginnend composer bent om ervaring op te doen.

Na enkele vragen uit de zaal werd de drukbezochte en informatieve avond afgesloten en werd er nog gezellig na geborreld en gepraat aan de bar.
 

Pitches

Music Pitch zou Music Pitch niet zijn zonder korte optredens van artiesten of mensen uit het veld. Maandagavond maakte het publiek kennis met de zwoele sounds van Braziliaanse singer-songwriter Ivy Lemos. Latin invloeden zorgden voor een feestelijke en muzikale pitch. Ook aanwezig was componiste Brecht. Er werd kort geluisterd naar enkele fragmenten van haar werk welke goed aansloten bij het thema van de avond.

Volgende editie van Music Pitch ook zelf pitchen? Vertel in max. 4 minuten wie je bent, wat je doet en laat (unplugged) wat horen! Er is plaats voor 3 pitches per editie. Enthousiast? Meld je dan nu alvast aan via info@musicmotion.nl

De volgende Music Pitch is op 15 april 2019. Onderwerp is: The Great Entertainment Promotors. Check hier de eerste info.

Music Pitch is een samenwerking tussen Music Motion, Gigstarter, Eventbrite, Entertainment Business en Tolhuistuin.

In categorie: Muziekmarketing Tags: aiforgames, entertainmentbusiness, entertainmentpromotie, eventbrite, ewout van der linden, gamecomposer, gamesmuziek, gigstarter, jeroen van trierum, Music Motion, muziek en games, muziek voor games, ronnie flex, tolhuistuin, ubisoft, vertigo 6, vrforgames

Muziek voor Private Events: verslag Music Pitch

10 oktober 2018 By Ewout van der Linden Reageer

Even vierduizend euro factureren voor een optreden voor een bedrijf of huwelijk? Jazeker, zelfs voor onbekende artiesten kan de kassa luidruchtig rinkelen als het gaat om optredens voor bedrijven of particulieren. Maar: hoe krijg je die optredens? Hoe wordt je succesvol in de sector van de private events?

Het thema van afgelopen Music Pitch in de Tolhuistuin is dus: Muziek voor Private Events. Met 5 experts die tips deelden, trends toelichten en flink wat nieuwe contacten legden tijdens de netwerkborrel achteraf. En natuurlijk drie erg mooie muzikale pitches. Hieronder enkele zaken die we hoorden…

Optreden voor particulieren

Private events zijn ruwweg in te delen in twee categorieën: optredens voor particulieren (huwelijken, verjaardagen) of bedrijfsevenementen. Contrabassist Maurits Malherbe is vooral thuis in de particuliere sector. Hij kan prima rondkomen van zijn inkomsten hieruit. “Mijn promotie? Via mijn eigen website komt het meeste binnen. Ik hou natuurlijk in de gaten welke zoektermen het goed doen. En ik krijg klussen via boekers als Gigstarter of Viking Entertainment.”

Maurits biedt zijn klanten meerdere acts op zijn website: een feestband als Mindy and the Good Vibes Society, maar ook treedt Maurits op met Jennifer Ewbank als duo. Voor eerstgenoemde band wordt vaak ook enkele duizenden euro’s neergeteld.

Waarom is hij zo succesvol? “Ik ben altijd te vroeg aanwezig, zeg absoluut nooit af, netjes gekleed, zorg dat de geluidskwaliteit goed is. En met 3 sets van 45 minuten binnen 3 uur zorg ik dat ertussenin nooit een stilte valt.”

Pas je ook aan de klant aan. Organisator / muzikant Bas van Lier van Spotlight Productions: “Het is heel belangrijk om de balans te vinden tussen je eigen artistieke integriteit behouden en jezelf aanpassen, wat soms echt nodig is vanuit commercieel oogpunt”. Protest vanuit de zaal: Van Lier werkt al langer samen met Jules Deelder, die past zich toch ook niet aan? “Dat dacht je, Jules Deelder is een meester in zich aanpassen aan de gelegenheid zonder daarbij zichzelf te verloochenen”.

 

 

Trend: artist branding. Zorg dat je een thema hebt met je act. En breng dat duidelijk over. Eén van Maurits’ bands, Mindy and the Good Vibes Society heeft duidelijk bijvoorbeeld een roaring twenties stempel.

Kort college huwelijksoptredens

Wat doet het nou goed bij optredens voor particulieren? Tom van der Velpen van online boeker Gigstarter geeft een kort college. Op basis van de gegevens van Gigstarter, een bemiddelingsplatform voor vele privé optredens. Een paar tips van Tom:

  • Jij bent de expert! Particulieren zijn vaak onervaren in het boeken van artiesten. Dus jouw kennis over geluidsinstallatie, akoestiek, programma telt.
  • Breng extra kosten in rekening. Je reiskosten (zonder de korting), de kosten van je apparatuur. Vertel het vooraf, licht het toe, maar breng het vooral in rekening.
  • Kan één van je bandleden ook plaatjes draaien? Bied aan dat je voor een vriendelijk bedrag ook de DJ levert van de avond. Wat betreft muziek kan je het dan naadloos laten overlopen van de live muziek.
  • Ook privé boekers zijn terugkerende gasten. Is het niet voor hun tweede huwelijk, dan toch de 50everjaardag, of het eerste huwelijk van een vriend. Maak je contacten, deel kaartjes uit tijdens het event. En hou daarna contact.
  • Live video. Die moet je hebben natuurlijk. Daarop ziet de boeker de sfeer die dankzij jouw muziek ontstaat.

Trend: Intimiteit. Naast alle nieuwe technologische mogelijkheden kiest Morris van der Poel van evenementen-organisator MGen toch voor intimiteit als belangrijkste trend. Dus: op een kleiner podium een persoonlijker optreden neerzetten. Morris: “Kleinere sessies worden momenteel als heel fijn ervaren.”

 

 

Corporate Events

Specialist in corporate events is Wouter van Beek van artiestenboeker Blue Luna. “Bij corporate events komen mensen niet specifiek voor de artiest. Dat is toch een andere mindset. Je zal het publiek op een andere manier moeten inpakken. Zorg dus dat je van tevoren weet wie de klant is, wat voor bedrijf. En speel daar op in.”

Wouter werkt met artiesten als Typhoon, pianist Iris Hond en vele andere. Onder meer ook met Celine Cairo die hij tijdens een eerdere Music Pitch ontmoette.

Trend: Inhoud. Er moet een logische klik zijn met de opdrachtgever en de artiest moet dat in zijn of haar optreden ook duidelijk maken. Het verhaal van de artiest is daarbij dus belangrijk. De bekendheid van de artiest is minder belangrijk. Voorbeeld: Typhoon doet ook spoken word.

Trend: Festivalisering van private events. Bas van Lier van Spotlight Productions: “veel bedrijfsfeesten worden tegenwoordig als festival neergezet. Met meerdere podia en meerdere programma-onderdelen. Als artiest kan je dus tijdens zo’n festival op meerdere podia spelen, in verschillende bezettingen.”

De deals

Hoeveel vraag je voor je act? In principe maken artiesten direct een deal met de klant of doen dat via een artiestenboeker.

Voor een directe deal vliegen bedragen door de Tolhuistuin heen: maar een paar honderd euro per muzikant per optreden lijkt normaal. Dan wel 3 sets van 45 minuten. En zorg ervoor dat tussen de sets in geen stilte valt.

Opvallend: de aanwezige artiesten zeggen de prijs niet af te laten hangen van de klant, Maurits Malherbe: “Daar zijn we sinds dit jaar vanaf gestapt. Muziek is het product en daar betaal je voor. Als er nou een goede klik is met iemand wil ik nog wel eens een uitzondering maken. Maar grote verschillen in prijs komen niet meer voor”.

Werk je met een artiestenboeker dan bepaalt die de prijs. En houdt daar een bepaald percentage op in. “Dat ligt tussen de 0 en 30 procent”, aldus Wouter van Blue Luna, “het hangt ervan af hoeveel werk wij als bureau er ook nog aan hebben.” Daar sluit Morris van MGen zich bij aan: “het spijt me, maar elke klus is totaal anders, en ons werk daarbij ook.”

Voor de eerder genoemde Mindy and the Good Vibes Society wordt soms enkele duizenden euro’s in rekening gebracht door de boeker. Enig rekenwerk vanuit de zaal kwam dan toch op een flink percentage voor de boeker.

 

 

Trend: Eigen werk. Op basis van de gegevens van Gigstarter, maar ook vanuit de ervaring van de andere gasten blijkt: eigen werk is populair. Dan het liefst iets erg speciaals natuurlijk. Acts als pure coverbands zijn in vergelijking beduidend minder populair, evenals klassieke muziek. De pop/rock bands en jazz die af en toe een cover spelen zijn duidelijk meer in trek op private events.

En gaat het goed met de private events?

Daar zijn alle gasten het over eens: ja. Men viert weer feesten, trouwt, opent nieuwe zaken. Genoeg betaald werk voor muzikanten dus!

Music Pitch is niet compleet zonder geweldige pitches. Dit keer van troubadour Anouk Ballins, Kunstbende winnaars Micah en Julia en de Italiaanse jazz zangeres Davina. En natuurlijk hoort de netwerkborrel er ook bij: na afloop van het gesproken gedeelte werd flink doorgepraat en gedronken in de Tolhuistuin.

Volgende Music Pitch is op 3 december en gaat over muziek in combinatie met nieuwe technologieen, zoals Games, VR.
Op 31 oktober organiseert Music Motion een M-Bizz workshop over Fondsen en Subsidies voor muziek. Locatie Lloyd Hotel.

Music Pitch is en samenwerking tussen Music Motion, Tolhuistuin, Entertainment Business en Gigstarter. Deze blog is geschreven door Ewout van der Linden, Music Motion met bijdragen van Maaike Fiselier. Foto’s: Maaike Fiselier.

In categorie: Muziekmarketing Tags: betaald worden voor muziek, Blue Luna, festivals, Geld verdienen met muziek, gigstarter, MGen, Music Motion, Music Pitch, muziek business, muziekfestivals, muziekmarketing, muziekpromotie, Private events, tolhuistuin

  • 1
  • 2
  • Volgende pagina »

Over Music Motion

Music Motion is Ewout van der Linden en collega’s, partners en hun uitgebreide netwerk in de muziek. Muzikanten, musici, maar ook managers, programmeurs, journalisten, promotors, reclamemuziekmakers en vele andere partijen in de muzieksector. Lees meer over met en voor wie Music Motion werkt

Facebook Instagram Mail

Evenementen

  1. Online Cursus – Geschiedenis van de Muziekbusiness

    1 februari 2021 @ 16:00 - 1 maart 2021 @ 17:30
  2. Music Pitch Webinar – Publishers 2021: partners voor songwriters

    15 maart 2021 @ 20:00 - 22:00
  3. Music Pitch Webinar – Fondsen, subsidies en crowdfunding voor muziek

    15 april 2021 @ 15:30 - 17:30
  4. Online Cursus – Geschiedenis van de Muziekbusiness

    6 mei 2021 @ 10:00 - 3 juni 2021 @ 11:30

Bekijk alle Evenementen

Ons laatste nieuws direct in je mailbox!

Blogs

  • Wie hebben muzikanten nodig voor hun plannen in de muziek? 29 december 2020
  • Muziek voor Games 2020. Enkele tips uit Music Pitch Webinar. 3 november 2020
  • Stock / production muziek maken. Verslagje Music Pitch Webinar. 2 oktober 2020
  • 80-90 BPM: muziek maken voor hardlopers 3 september 2020
  • Corona-proof activiteiten voor muzikanten: het overzicht 13 augustus 2020

Rapport volkse muziek

Hoe populair is de volkse, Nederlandstalige muziek nu echt? En hoe overleeft dit genre de economische crisis? Music Motion deed een onderzoek naar dit oer-Hollandse genre. En beantwoordt vragen als: hoe gaat het met de optredens? Wat zijn de verdiensten? Hoeveel artiesten zijn er? En: wat zijn de knelpunten in dit genre?

Je kunt het rapport gratis downloaden door op onderstaande button te klikken.

Download

Copyright © 2021 · Metro Pro Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in