WeMakeVR Archieven - Music Motion

VR, visuals en video voor muziek: 5 tips

5 december 2018 By Ewout van der Linden Reageer

Je fans uitnodigen voor de bandrepetitie, of als band minder zichtbaar zijn op het podium terwijl je toch een geweldige show levert. Dankzij visuals is er behoorlijk wat mogelijk. En het leuke: het kan je ook wat opleveren. Bijvoorbeeld meer binding met je fans, maar ook nieuwe inkomstenbronnen.

We hadden het erover met enkele experts tijdens Music Pitch, 3 december, in de Tolhuistuin. Het was druk, een beetje chaotisch hier en daar, maar ook erg leerzaam en inspirerend. Tijdens Music Pitch 2 mooie muzikale pitches: van gitarist Jan Wouter Oostenrijk van Maghreb Jazz en singer songwriter Ella East.

Hieronder 5 zaken die je echt moet weten over visuals en muziek.

Avinash Changa van WemakeVR kan VR op een enthousiaste manier onder de aandacht brengen. Hij werkte voor meerdere dance festivals en bijvoorbeeld ook het Grachtenfestival.

Virtual Reality, zo stelt hij, is niet echt heel nieuw meer; de nadruk ligt op dit moment op de opbrengsten van VR. Het is dus niet meer de techniek die centraal staat, maar de interessante content die je te bieden hebt als artiest. Virtuele aanwezigheid bij een concert biedt nieuwe mogelijkheden, zoals rondlopen op een podium. Maar fans kan je ook laten aanschuiven op het strand met de band, na een concert. Of laat ze meekijken naar de opname-sessies of repetities. Kortom: je kan die content nu op meer manieren aanbieden.

Dat kon natuurlijk altijd al: in het echt. Maar dankzij virtual reality is het schaalbaar. Een toverwoord voor slimme ondernemers! Schaalbaar betekent: je kan er meer mensen mee bedienen zonder dat je het extra kosten oplevert. Denk aan het downloaden van muziek: het kost de aanbieder niets meer als duizenden mensen de muziek kopen.

1: Kijk welke content je als artiest (of podium) hebt waar je fans in geïnteresseerd kunnen zijn: bv repetities, straatoptredens, recording sessies. Kijk of je die content kan delen met visuals. En bepaal dan of je daar een vergoeding voor kan vragen.

Het bedrijf van Maikel van der Wouden, Audio Immersive, specialiseert zich in het maken van audio voor bedrijven en gebruikt daarvoor niet alleen visuals, maar ook nieuwe audio technieken. Een soort nieuw hoofdstuk in de synch-sector eigenlijk. Hij werkt voor de muziek vaak samen met muzikanten en producers en fungeert ook steeds meer als label. De deals die bij deze nieuwe exploitatie horen zijn wat hem betreft steeds minder vast, en zoveel mogelijk flexibel.

2: VR en visuals exploiteren betekent ook je muziek op een nieuwe manier exploiteren. Daar horen soms dus opnames bij, en dus deals. Laatje niet te snel vastpinnen door een partij die die masters wil exploiteren, zorg dat je vrijheid houdt.

Een column van Maikel Abspoel loodste ons door een beetje geschiedenis van de muziekvisual heen gaf nog wat nieuwe ideeën. Dat werd aangevuld door artiest/muziekvideo-maker Made in June en video-artist Hessel Stuut. Daar zaten goede tips en creatieve ideeën bij.

Bijvoorbeeld het hergebruiken van je muziekvideo’s tijdens je live optredens. Dat geeft de bezoeker herkenning. Zorg wel dat het goed gebeurt, zelfs professionele festivals hebben zoms niet de juiste mensen achter de schermen werken, zo ontdekte Made in June. Of de lyric video voor haar nummer Are You Ready. Dat is daarmee eigenlijk een re-release: dankzij een nieuwe video komt dat nummer nogmaals onder de aandacht.

Verder concentreert zij zich steeds op de storytelling van de artiest: wat heeft de artiest te vertellen? En: hoe kan zij dat in beelden vertalen?

3: Hergebruik videomateriaal wat je al hebt! Dus: video’s gebruiken voor je live optredens.

Filmmaker Hessel Stuut liet zien hoe hij de hele zaal gebruikt als projectscherm, waardoor de bezoeker helemaal het idee krijgt een alomvattend evenement mee te maken. Of zijn werk voor de band HAEVN, die iets minder de aandacht op hun zelf wilden op het podium. Met meerdere doeken boven het podium en die per song met specifieke visuals beschenen worden, is dat gelukt.

Maar is dat allemaal betaalbaar?! Goed nieuws: de kosten van alle apparatuur dalen wel, maar echt goedkoop is het nog niet. Een paar duizend euro heb je wel nodig voor een klein VR avontuur. En flashy visuals zoals Hessel ze maakt heb je al voor €1000. Sommige gear is nog erg duur. Maar check bv eens de software van madmapper. Of de apparatuur van Notch, nog wel vrij duur helaas. Of: de minuscule beamer van Nebula die Maikel Abspoel tijdens de borrel liet zien. De kosten daarvan gaan de komende jaren omlaag.

4: Verdiep je er even in. Er zijn steeds meer interessante aanbieders. Check bv de links in dit artikel.

Maar het belangrijkste, de gasten waren het eens, is het zoeken naar de juiste content, en de focus op de juiste storytelling. Wat wil je kwijt aan je fans? Vertaal dat dan in visuals: online, on stage en eventueel dus met VR of zelfs hologrammen. En dáár wil diezelfde fan je dan graag iets voor betalen. Kortom: de laatste tip is eigenlijk de eerste stap die je moet zetten…

5: Bepaal eerst jouw verhaal dat je kwijt wilt aan je doelgroep, kijk dan welke visuals daarbij passen.

Na de interviews en presentaties ging de bar open, werden er nog fijne nieuwe contacten gelegd.

Dit verslag werd geschreven door Ewout van der Linden en met bijdragen van Marleen Wanningen van Gigstarter.
Volgende Music Pitch is op 11 februari en gaat over Games en Muziek: De Nieuwe Mogelijkheden. Alle info daarover volgt nog, maar je kan je al aanmelden via deze link.

Muziekinkomsten: De Glazen Bol van 2018

4 januari 2018 By Ewout van der Linden Reageer

Van die aantrekkende economie in 2018 mag ook de muzieksector meegenieten natuurlijk. Maar waar kan je die inkomsten dan verwachten? Bij Music Motion spreken we nog wel eens iemand, en we hielden ook nog eens 2 kleine peilinkjes onder zowel muzikanten als professionals uit de muziekbusiness. Erg kleine peilinkjes, toch genoeg om de Glazen Bol uit de kast te halen.

Lees even verder als je wil weten hoe muzikanten en de profs tegen inkomsten in de muziekbusiness aankijken. Of als je voor jezelf wat tips wil opdoen. We hebben het hieronder even op een rijtje gezet. We beginnen met het minst genoemde idee en eindigen met de meest genoemde.

5. Live optredens
Is dat even interessant: iedereen gokt vooral op festivals, en in iets mindere mate op optredens die je zelf organiseert en private events. Maar: in veel mindere mate op de regular venues. En dat geldt voor zowel de profs als voor de muzikanten.
We wisten natuurlijk al dat die regular venues niet altijd erg veel betalen, maar de verwachting is dus dat dit ook niet gaat verbeteren. En inderdaad festivals betalen beter. Maar: de private events verdienen toch wat meer interesse. Ze betalen erg goed. We hoorden bij Music Pitch ook dat hier echt niet alleen bekende acts worden geboekt. En dat meerdere genres gewild zijn bij de bedrijfsfeesten, speciale events en zelfs ook bij het feestje van je buurvrouw.

4. AR/VR
Niet heel veel genoemd, en ook alleen maar door enkele profs. Maar hou het toch in de gaten: muziek voor virtual reality en augmented reality. Het gebeurt nog niet veel, maar wel steeds meer en er zijn enkele bedrijven die zich hier echt op toeleggen. Dat kan op meerdere manieren. Bijvoorbeeld: augmented of virtual reality producties van bijbehorende muziek voorzien. Dat is een soort synching eigenlijk (zie ook hieronder).

Maar ook kan je deze technologieën voor je eigen producties gebruiken. Bijvoorbeeld: je concerten / festival ook virtueel toegankelijk maken en daar dan geld voor vragen. Ook daar zijn bedrijven mee bezig. Is wat duur nog, grote toepassingen ervan zijn er nog niet, maar toch.

En trouwens, mocht je wat in de music synching (zie hieronder) willen bereiken: de synching business speelt ook met AR/VR.

3. Merchandise
Vooral de professionals vinden dit interessant. En schaar meteen je fysieke cd’s maar onder deze categorie.
Even interessant puntje om te onthouden, hier dient zich “het derde recht van verdienste” van de muziek aan: het merkenrecht. Naast auteursrecht en naburig recht dus. Je gebruikt je artiestenmerk om mee te verdienen, je licencieert het namelijk aan de merchandise makers. Als het echt serieus wordt, dus om aardige bedragen gaat, registreer dat merk dan wel. Dat gaat, in tegenstelling tot auteursrecht, namelijk niet automatisch. En je moet voor merkregistratie ook wel wat betalen.
Wat je moet verkopen? Waar verdien je wat aan? Check even dit tabelletje.

2. Synching en werken met bedrijven
Iedereen wil graag muziek onder een reclame plakken!! Of je muziek in die kaskraker op Netflix of in de bioscoop. Erg sexy natuurlijk, hoewel het volgens de IFPI nog maar 2% van de inkomsten van de muziekbusiness is.

Maar goed: de deals voor muziek onder vooral on line reclames lijken flink toe te nemen. Die deals zijn ook een beetje anders, namelijk iets minder geld voor meer deals, zo hoorden we in de wandelgangen.

Synch bedrijven houden zich daarnaast ook steeds meer bezig met meer dan alleen synchen. Ze worden echte publishers, of regelen nog inniger samenwerking met de klanten waarvoor ze werken. Dat noemen ze dan heel mooi “brand activation”. Oh, en ze kijken dus met interesse naar de AR/VR mogelijkheden.Een enorm interessante business dus, ondanks die magere 2%.

1. Auteursrecht en naburig recht
Denk nou niet: wat een afknapper, is dat nou de langverwachte nummer 1 ?!?!!
Vooral in deze digitale tijden zijn inkomsten uit beide rechtensoorten een stuk belangrijker geworden. Nieuwe manieren van muziek laten klinken (ofwel: openbaring) biedt de auteursrechtenorganisaties nieuwe kansen om geld te gaan innen en ook weer uit te keren.

Muziek die eerder dood leek, levert toch weer stabiele inkomsten op. Zo vertelde Sting ooit dat de inkomsten voor zijn vroege The Police albums vrijwel waren opgedroogd, maar doordat mensen dankzij streaming weer heel makkelijk even die eerste albums kunnen afspelen, en dat ook doen, krijgt hij er opeens weer inkomsten over. En die blijven min of meer stabiel doorlopen. Natuurlijk: ook via royalties via zijn label. Maar ook via de auteursrechtenorganisaties.

Interessant hoor: zowel artiesten als professionals rekenen op auteursrechten die wereldwijd collectief per land zijn geregeld (okee, niet in landen als Jemen enzo). En er lijkt op korte termijn geen echt alternatief voor die collectieve belangenbehartiging. Buma Stemra is hard bezig om hun systemen te moderniseren, nieuwe diensten aan te bieden en hier en daar een golfclubabonnement op te zeggen. Dus: wordt een zeer belangrijke partij gevonden door de muziekbusiness. En tegenwoordig soms ook weer gewaardeerd.

En die naburige rechten: dan zijn het Sena en NORMA waar je mee te maken krijgt. Die met iets minder wettelijke mogelijkheden toch hard werken aan meer inkomsten voor de uitvoerenden. Nou… hard werken, ze vechten ervoor! Hou het in de gaten dus.

Even dit: auteursrechten en naburige rechten gaan natuurlijk ook over eerder genoemde inkomstenstromen (je Buma geld komt bv binnen dankzij je optredens en synchs). Dat toont maar weer eens aan dat inkomsten via deze rechten misschien niet erg sexy zijn, wel belangrijk.

Gouden kansen voor muziek? Ze zijn er ongetwijfeld, wie weet vind je er eentje hierboven. Maar dat weten we pas volgend jaar. Heb je zelf iets toe te voegen, reageer svp. Intussen wensen we je het allerbeste voor 2018!!

En we hopen je natuurlijk bij één van onze events te ontmoeten, die gaan allemaal over inkomsten en marketing voor muziek. En helpen je met nieuwe contacten leggen.

Geschreven door Ewout van der Linden, directeur van Music Motion, januari 2018

Verslag Music Pitch: Nieuwe plekken om op te treden

1 juni 2017 By Ewout van der Linden Reageer

Betaald bezoek aan concerten neemt toe, volgens de belangenverenigingen VNPF en VSCD. Dat wil zeggen: de omzet neemt toe. Tegelijkertijd neemt het aantal optredens af. Het lijkt er dus op dat podia vaker de veilige weg kiezen en grotere artiesten boeken. Wat te doen als je (nog) niet tot deze grotere artiesten behoort? Daar ging nou preciese de derde editie van Music Pitch in de Tolhuistuin over: Optreden 2.0, ofwel alternatieve mogelijkheden om op te treden.

Met tussendoor inspiratie van drie muzikale pitches en veel drukte rondom het speed-daten en netwerken. Het was weer lekker volle bak, zelfs met het prachtige zomerweer! In deze blog de belangrijkste tips en tricks van de inspirerende sprekers.

Door Stijn van Zon, producer en artist manager – maar vanavond vooral leergierige bezoeker. Music Pitch wordt georganiseerd door Music Motion, en heeft als partners boekingssite Gigstarter, Tolhuistuin en de administratie-app voor muzikanten/musici: Simple Notes. Deze laatste partner is nieuw: initiatiefnemer Inigo Grimbergen kwam even aan het woord: hij zette Simple Notes samen met enkele IT experts op omdat hij zelf, als muzikant, steeds opzag tegen het doen van de administratie. Dat kan dus handiger, dacht hij en ontwikkelde Simple Notes. Gericht dus op je zaken beter op orde hebben in je muziekbizz, dat past prima bij Music Motion!

Festival Wonderfeel
Stel je voor: je staat op Lowlands, maar dan blijken er opeens in iedere tent allemaal klassieke musici te spelen! Welcome to Wonderfeel: een revolutonair nieuw festival, o.a. opgericht door Tamar Brüggeman. Op een prachtig landgoed beheerd door Natuurmonumenten. Klassiek dus, maar met lijntjes naar jazz, en hier en daar zelfs met een popfeel.
Wat programmeert Wonderfeel? Natuurlijk de “echte” klassieke uitvoeringen van de Bachs en Beethovens van deze wereld – maar dan kan je van podium wisselen als je even toe bent aan iets nieuws (en probeer dat maar eens in het Concertgebouw!). Maar ook kansen voor meer “crossover”-achtige artiesten. Een Joris Roelofs, die vertrekt vanuit de jazz maar toch wel echt klassieke muziek speelt. En Joep Beving, de modern-klassieke-piano-sensatie van Nederlandse bodem die via Spotify de wereld aan het veroveren is (check it out, meerdere nummers met miljoenen streams!). Het uitchecken waard voor alle artiesten die aan de klassieke genre schuren.

Bevrijdingsfestivals Nederland
Artiesten opgelet: zet september alvast in je agenda! Dan beginnen de 14 bevrijdingsfestivals die Nederland rijk is met boeken, gecoordineerd door Claartje Nicolas, programmeur van het Comité 4 en 5 mei. Ieder jaar op 5 mei spelen er 250+ artiesten door het hele land heen: die kans mag je als artiest eigenlijk niet missen!
Ieder festival is onafhankelijk, met hun eigen programmering. Dus kies juist het festival uit waar je meer kans maakt: ofwel omdat je zelf uit die regio komt, ofwel omdat je weet dat jullie muziek in die regio helemaal hot and happening is. En het is een mythe (die nog wel eens langs komt…) dat artiesten dit soort evenementen gratis doen: zeker niet! Tip van Claartje: vroeg melden als je wat wil. En vergroot je kansen met een strak filmpje waar je live show (en de bijbehorende reactie van het publiek!) goed in naar voren komen. Voor bonus punten: wat hebben jullie als act te vertellen over het thema “vrijheid”?

Nog een extra gratis tip van Claartje voor alle singer-songwriters die Nederland rijk is: denk eens na over opredens in de herdenkingswereld, live muziek bij uitvaart biedt grote (vaak nog onbenutte) mogelijkheden.

WemakeVR
And now… for something totally different! Backstage bij The Chainsmokers. Toch midden in de zaal bij dat uitverkochte optreden van Coldplay. Avinash Shanga en zijn team regelt het voor je door Virtual Reality naar de muziekindustrie te brengen. Voor jou als fan: extra content, ervaring en toegang tot plekken (weliswaar virtueel…!) waar je anders nooit had kunnen komen. Voor jou als artiest: nieuwe verdienmodellen om een groter publiek te bereiken.
Wellicht voor de beginnende artiest vanuit kostenperspectief nog wat moeilijk te bereiken, maar zeker eentje om voor de langere termijn in gedachten te houden!

Sofar Sounds Amsterdam
“Secret gigs and intimate concerts”, dat is Sofar Sounds, vanavond vertegenwoordigd door Yvette Bolten en Ana Maria Rosu. Sofar is een internationale community van vrijwilligers die concerten organiseert op ongebruikelijke locaties: van huiskamer tot fabriekshal. Betaling is op basis van donaties, met als adviesbedrag aan fans €10 p.p. Als er een hoop mensen komen is dat toch een mogelijk mooie bijverdienste. Daarnaast kan je SOFAR alumnus worden, en makkelijk terecht komen op buitenlandse Sofar gigs (Londen, New York, …!), een mooie start van je internationale carriere! Let op: alleen 100% originele acts gewenst (geen coverbands/artiesten).

Electric Café
Ben jij een live electronics artiest? Kick jij op de intensiteit van een dance act, maar dan met de energie van LIVE? Zet dan Boelo de Smit op je speed-dial! Via zijn Electric Café biedt hij een poidum voor live electronic acts, met genoeg mogelijkheden voor muzikanten aan elkaar te verbinden en mooie samenwerkingen tot stand te laten komen.

Gigstarter
Gigstarter, partner van Music Motion, is een platform om optredens bij privé events binnen te halen. Geschikt voor elk genre: van DJs tot stoner rock bands, en zelfs een doedelzakspeler! (helaas nog maar eentje so far, dus we houden het vooralsnog bij enkelvoud). Zowel professionele and privé boekers bevinden zich op het platform, met bruiloften en bedrijfsfeesten als uitschieters qua boekingen. Gemiddelde bedrag? €350. Wat voor soort artiesten? In tegenstelling to Sofar juist veel coverbands (50%), met de rest verdeeld tussen puur origineel (25%) en een mix (25%). Hoe je succevol kan zijn op dit platform? Een goed filmpje, eigenlijk net als bij de Bevrijdingfestivals van Claartje: is het cirkeltje weer rond. Rode draad: toch die videograaf inhuren bij je volgende optreden! (en als je wat centen overhebt, misschien zelfs de VR videograven van Avinash ;-))

Tussen al deze inzichten door kregen we nog drie lekkere pitches cadeau: Carly E, Asha-S en Dony Music.

Music Pitch gaat ook met vakantie, helaas! De volgende zal plaatsvinden in september: hou de evenementenpagina en de Facebook-pagina in de gaten!

Geschreven door Stijn van Zon: producer and artist manager. Hij stopte per 1 januari met zijn kantoorbaan om electronische muziek te produceren met zijn 10 jaar jongere broer van 17 (check: www.teisonmusic.com) en gitaar te spelen in de band van singer-songwriter Laura Kits (www.laurakits.com).

Virtual Reality: nieuwe mogelijkheden voor muziekbranche

20 april 2016 By Ewout van der Linden Reageer

De kranten staan de afgelopen weken vol met artikelen over Virtual Reality (VR) en wilde theorieën doen zich de ronde over de gevolgen van VR op verschillende sectoren. Maar wat is de rol van Virtual Reality binnen de muziekbranche? En wat kun je er als artiest zijnde mee doen?

Om deze vraag te beantwoorden is het belangrijk om eerst te begrijpen wat VR zo uniek maakt. VR geeft de gebruikers meer vrijheid over zijn of haar ervaring door de mogelijkheid om 360 graden rond te kunnen kijken. Elk detail in een ruimte wordt vanuit het perspectief van speciale VR-camera’s opgenomen. De gebruiker kan met een VR-headset of een cardboard vrij om zich heen kijken. Hierdoor krijgt de gebruiker een andere ervaring elke keer wanneer deze een VR-headset opdoet. Hoe kan dit worden vertaald naar een unieke muzikale ervaring?

Stel je een optreden in Paradiso voor. Een camera staat tussen het publiek en een andere camera staat tussen de muzikanten. Als gebruiker krijg je de mogelijkheid om de focus te leggen op individuele muzikantenl; zo kun je je bijvoorbeeld focussen op de drummer. Of misschien wil je juist het gevoel krijgen tussen de menigte te staan en de energie daarvan meekrijgen. Alles is mogelijk.

Een nieuw podium
Hierbij komt een tweede unieke kracht van VR naar voren, een kracht die moeilijk uit te leggen is zonder iemand daadwerkelijk een VR-headset op te doen. Het gaat hier over het gevoel dat wordt omschreven als presence; je waant jezelf daadwerkelijk in een andere wereld. Dit kun je als artiest zijnde op meerdere manieren gebruiken. Een voorbeeld hiervan is de bombastische cover van David Bowie’s nummer Sound & Vision door Beck. De stage is specifiek gevormd voor 360 graden, in elk deel van de ruimte staan muzikanten. In combinatie met een speciale opnametechniek (binaurale audio) beweegt het geluid natuurgetrouw met menselijke oren mee. Oftewel: de gebruiker ervaart het geluid alsof het uit een specifieke plaats in de ruimte komt.

Een intieme ervaring
Beck’s project is een voorbeeld van een uitgebreide operatie met een significant budget, echter kan er op kleine schaal ook een geweldig effect worden bereikt: een intieme ervaring met een artiest. Strangers with Patrick Watson is een ervaring beschikbaar op de Oculus Store en de GearVR van Samsung. De camera bevindt zich in het appartement van Patrick Watson die rustig speelt. De camera bevindt zich net achter Watson die de kijker nauwelijks aankijkt. Watson rookt rustig een sigaret tussen het spelen in, het voelt authentiek en bijna voyeuristisch. Dit is bereikt door simpelweg de camera neer te zetten en Watson zijn gang te laten gaan. Tijdens het Nederlandse festival Noorderslag heeft WeMakeVR in samenwerking met Toazted een vergelijkbare ervaring gemaakt, een huiskamer-concert van Amber Arcades.

Digitale tickets
De voorgaande voorbeelden zijn meer toegespitst op VR, echter is het ook mogelijk om VR toe te passen in een meer traditionele concertervaring en daarbij ook nog te innoveren. Sommige concerten zijn uniek, exclusief, duur of simpelweg te ver weg. Met VR kan je de gebruiker de kans geven om een “ticket” te kopen voor een show en deze te livestreamen waardoor het bereik van een concert wereldwijd kan worden. Deze opname kan later alsnog verkocht worden. Hierdoor kunnen naast fysieke tickets ook digitale tickets worden verkocht: een totaal nieuw businessmodel met meer bereik. Wie zou nu niet een legendarisch concert willen meemaken alsof je tussen het publiek staat of juist tussen de muzikanten?

Is hier al een markt voor en hoe zou ik zo’n ervaring verkopen?
Met de push van Samsung om de GearVR gratis bij elke Galaxy S7-gebruiker te voegen is er een markt aan het ontstaan. Maar bijna elke moderne smartphone kan worden omgetoverd tot Virtual Reality met de goedkope cardboards. De recente uitgebrachte Oculus Rift en HTC Vive zijn echter nog steeds de beste manier om deze ervaringen in volle glorie te ervaren. Oculus, Samsung en HTC hebben allen een eigen online winkel waarin deze ervaringen kunnen worden verkocht en er is nog genoeg ruimte om een pionier op deze platforms te zijn.

Meerdere festivals en artiesten in binnen- en buitenland doen al iets met VR. Voor EDM-festivals zoals Sensation, Defqon en Sky City zijn al experiences gecreēerd, alsmede voor festivals zoals Noorderslag en Into the Great Wide Open. Daarnaast zijn klassieke orkesten van het Berliner Philharmonik en London Symphony Orchestra in VR opgenomen. Ook hebben vele artiesten 360°-ervaringen beschikbaar op platformen zoals YouTube en Facebook.

Verder is de verwachting dat VR binnen enkele jaren een 100+ miljoen industrie zal zijn. Vroeg instappen kan een voorsprong op de competitie betekenen en publiciteit opleveren vanwege de relatieve nieuwheid van dit medium.

Deze blog is geschreven in samenwerking met WeMakeVR. We MakeVR is een specialist op het gebied van Virtual Reality en maakt VR-experiences sinds 2013.